Η Μάχη στα Γαυγάμηλα

Την άνοιξη του 331 π.Χ. ο Αλέξανδρος επέστρεψε στην Τύρο, την οποία είχε επιλέξει ως προσωρινή του έδρα και ασχολήθηκε με την οργάνωση της εξόρμησης του στο εσωτερικό της Ασίας, που απέβλεπε στην πλήρη κατάλυση του Περσικού κράτους, δηλαδή στην ολοκλήρωση του σκοπού της πανελλήνιας "εκδικητικής" εκστρατείας. 

Το καλοκαίρι ο στρατός ετοιμάστηκε να εισβάλει στη Μεσοποταμία, ενώ, με διαταγή του Αλεξάνδρου, ο Παρμενίων προπορεύθηκε για να ετοιμάσει δυο λεμβόζευκτες γέφυρες στον Ευφράτη, από όπου θα διαπεραιωνόταν ο στρατός.

Η αναμενόμενη αναμέτρηση επέβαλε συστηματική προετοιμασία και στις δυο πλευρές. Ο Δαρείος λέγεται ότι συγκέντρωσε, κατά τον Αρριανό, από όλες τις περιοχές της αχανούς αυτοκρατορίας του 40.000 ιππείς, 1.000.000 πεζούς, 200 δρεπανηφόρα άρματα και 15 ελέφαντες. Κατά το Διόδωρο, ο περσικός στρατός ανερχόταν σε 200.000 ιππεις και 800.000 πεζούς, κατά τον Ιουστίνο σε 500.000 (πεζούς και ιππείς), και κατά τον Κούρτιο σε 45.000 ιππείς και 200.000 πεζούς, ενώ τόσο ο Διόδωρος όσο και ο Κούρτιος αναφέρουν 200 δρεπανηφόρα άρματα.

Η επόμενη κίνηση του Πέρση βασιλιά ήταν η εκλογή κατάλληλου χώρου που θα του εξασφάλιζε την απρόσκοπτη ανάπτυξη όλων αυτών των δυνάμεων για να μην επαναληφθεί η πανωλεθρία της Ισσού. 

Η επίθεση των περσικών δρεπανηφόρων αρμάτων στη μάχη στα Γαυγάμηλα

Πίνακας του Andre Castaigne (1898-1899)

Ο Αλέξανδρος, αφού πέρασε με αρκετή δυσκολία αλλά χωρίς καμιά εχθρική αντίσταση και τον ποταμό Τίγρη, συνέχισε την προέλαση του στην Ασσυρία. Τέσσερις μέρες μετά πληροφορήθηκε από τους ανιχνευτές του ότι ο Δαρείος είχε στρατοπεδεύσει στην πεδιάδα των Γαυγαμήλων, η οποία είχε σε μεγάλη έκταση αποψιλωθεί ώστε να είναι κατάλληλη για δράση του ιππικού και κίνηση των αρμάτων. Η δύναμη του Αλεξάνδρου κατά τον Αρριανό, ήταν 7.000 ιππείς και 40.000 πεζοί. Η αριθμητική υπεροχή του εχθρού επέβαλε πολύ προσεκτική προετοιμασία του σχεδίου της μάχης.

Το πρωί της 1ης Οκτωβρίου 331 π.Χ. συνήφθη μια από τις σπουδαιότερες μάχες όλων των αιώνων, που κατέληξε στην περιφανέστερη νίκη του Αλεξάνδρου, αφού κατόρθωσε να εξουδετερώσει την κατά πολύ υπέρτερη αριθμητικά στρατιά του Δαρείου. Στη μάχη των Γαυγαμήλων κρίθηκε οριστικά η τύχη της Περσικής Αυτοκρατορίας, και ο μακεδονικός στρατός κύρηξε τον Αλέξανδρο "βασιλέα της Ασίας". Ο Πέρσης βασιλιάς προσπάθησε άλλη μια φορά να σώσει τον εαυτό του και τα υπολέιμματα της στρατιάς του, εγκαταλείποντας το πεδίο της μάχης. Για τον Αλέξανδρο, ωστόσο, μόνο η εξουδετέρωση του Δαρείου θα έδινε νομιμότητα στον τίτλο του. Έτσι, ως το καλοκαίρι του επόμενου χρόνου (330 π.Χ.), επιδόθηκε στην καταδίωξη του και συνάμα στην κατάκτηση των μεγάλων κέντρων της αυτοκρατορίας του.

Ως πρωτεύουσα του απέραντου βασιλείου του ο Αλέξανδρος επέλεξε τη Βαβυλώνα, την οποία του παρέδωσε με όλους τους θησαυρούς της ο σατράπης Μαζαίος, ενώ τα Σούσα, την πρωτεύουσα του Περσικού κράτους, μαζί με αμύθητους θησαυρούς παρέλαβε από τον σατράπη Αβουλίτη. Εκεί, ανάμεσα στα λάφυρα που είχαν φέρει οι Πέρσες από την Ελλάδα, ήταν και το περίφημο γλυπτό σύμπλεγμα των ταραννοκτόνων Αρμόδιου και Αριστογείτονα, το οποίο διέταξε να επιστραφεί στην Αθήνα.

Από τα Σούσα, ο Αλέξανδρος αναχώρησε, τον Ιανουάριο του 330 π.Χ., καταδιώκοντας πάντα τον Δαρείο, και έφτασε στην Περσέπολη, τη μητρόπολη των Αχαιμενιδών, υπερφαλαγγίζοντας τόσο τους ορεσείβιους Ουξίους που φύλαγαν τις διαβάσεις προς την Περσίδα, όσο και τις δυνάμεις του σατράπη Αριοβαρζάνη που φρουρούσαν τις Περσίδες Πύλες, στο νότιο τμήμα της οροσειράς του Ζάκρου. Κατά την τετράμηνη παραμονή του στρατού στην Περσέπολη, τα πολυτελέστατα ανάκτορα του Δαρείου πυρπολήθηκαν, πράξη που ερμηνεύεται ως εκδίκηση των ελληνικών ιερών από τον Ξέρξη. Αντίθετα, όταν ο Αλέξανδρος κατέλαβε τις Πασαργάδες, έδωσε εντολή να ανακαινιστεί ο τάφος του Κύρου που υπήρχε εκεί και να κοσμηθεί το εσωτερικό του.

Στη συνέχεια, ο Αλέξανδρος βάδισε προς τα Εκβάτανα, ακολουθώντας το Δαρείο, ο οποίος είχε ήδη αναχωρήσει λίγο πριν με κατεύθυνση την ενδοχώρα της Μηδίας. Στα Εκβάτανα ο Αλέξανδρος, αφού έστειλε στην Ελλάδα τους Θεσσαλούς ιππείς και τους άλλους Έλληνες συμμάχους, τερματίζοντας έτσι τυπικά την "πανελλήνια" εκστρατεία, συνέχισε την καταδίωξη του μεγάλου αντιπάλου του. Τις επόμενες ημέρες, έφτασε στο στρατόπεδο του κάποιος Βαβυλώνιος ευγενής, ο Βαγιστάνης, ο οποίος τον πληροφόρησε ότι ο Δαρείος είχε συλληφθεί από τους σατράπες του Ναβαρζάνη, Βήσσο και Βαρσαέντη. Όμως, παρά την ταχύτητα της πορείας που διέταξε, δεν κατάφερε να αποσπάσει τον Δαρείο ζωντανό από τους συνομώτες. Διέταξε πάντως να σταλεί το σώμα του "κεκοσμημένον βασιλικώς" στην Περσέπολη και να ταφει πλάι στους άλλους Πέρσες βασιλείς.

N.G.L Hammond

Πηγή: Ελληνική Ιστορία - Από τον Μέγα Αλέξανδρο στους Ρωμαϊκούς χρόνους (Εκδοτική 

Επιμέλεια για το διαδίκτυο: Macedonia Hellenic Land

Πηγή

Πηγή